Daar waar de Timmengas er vroeg bij zijn als het om fietsen en wielrennen gaat, is het geen verrassing dat ze tot de eersten in Friesland behoren die een auto hebben. We zien de volgende Timmengas geregistreerd staan bij de eerste paar duizend registraties:
| B-3630: B. Timminga, Leeuwarden (Kleine Kerkstraat 25). (Afgegeven tussen 1 april 1919 en 1 november 1920) – een kleinzoon van Arjen de orgelbouwer B-3931: J. Timmenga, Oosterend, gemeente Hennaarderadeel. (Afgegeven tussen 1 november 1920 en 1 februari 1922) – waarschijnlijk Jelle, zoon van Jacobus B-3931: Jacobus J. Timmenga, Nijelamer, gemeente Weststellingwerf (no. 34a). Afgegeven: 27-2-1948 (Overgeschreven) – Jacobus, een neef van Andries B-4269: A. Timmenga, Witmarsum, gemeente Wonseradeel. (Afgegeven tussen 1 november 1920 en 1 februari 1922) – Andries zelf |
Registratie
De Motor- en Rijwielwet van 1905 bepaalde o.a. dat auto’s en motoren voorzien moesten worden van een nummerbewijs. Deze moesten vanaf 1 januari 1906 aangevraagd worden bij de Commissaris van de Koningin van de provincie waar men woonde. De letter in het kenteken vertegenwoordigt een provincie, de letter B uiteraard Friesland. De nummerbewijzen zijn persoonsgebonden en werden in principe ‘voor het leven’ aan de houder verstrekt. Bij het aanschaffen van een nieuw voertuig (auto of motor) behield de eigenaar zijn eigen nummer. Wel konden nummers om allerlei redenen vervallen, waarna ze opnieuw werden uitgereikt.
We zien dat Andries op 28 januari 1938 een nieuw kenteken krijgt. Dat betekent dus niet dat hij van 1922 tot 1938 in dezelfde auto reed, of dat hij in 1938 een nieuwe auto aanschafte. We weten dat hij in ieder geval na 1937 een Ford 1937 aanschafte. We weten ook dat zijn rijbewijs ingetrokken wordt in 1937. Misschien heeft het nieuwe kentekenbewijs daar iets mee te maken.
Aan de cijfers op zijn nieuwe kenteken (B-24044) kunnen we zien dat er inmiddels in Friesland al meer dan 24 duizend kentekens zijn uitgegeven.
Andries heeft dus net na de Eerste Wereldoorlog een auto. Dat is de start van het decennium waarin de productie van de auto toeneemt en ook het autobezit in Nederland. De oorlog zal de ontwikkeling en verkoop in Europa aanzienlijk geremd hebben, nu de oorlog in 1918 voorbij is en alles weer tot rust komt, is het de uitgelezen tijd om de auto niet alleen voor zakelijke en militaire doeleinden te gebruiken maar ook voor het vervoer van de burger.
Auto in 1938
Het is raden welke auto Andries gereden heeft in de periode 1920 tot 1938. Van de auto die hij in 1938 heeft weten we meer door een foto die bewaard gebleven is.
We zien Andries bij zijn auto staan op de foto rechts (links uitvergroot). Op de voorgrond staat een teermachine van de Gemeente Wûnseradiel of te wel Wonseradeel. Het kenteken hiervoor, B-7291 is al uitgegeven in februari 1924. In 1938, als de foto genomen wordt, is Andries Directeur Gemeentewerken. Doekle Yntema schrijft boeiend over het werk dat in Wonseradeel verricht wordt bij het aanleggen van wegen. Hij schrijft over de foto:
“Fan thús haw ik de foto fan de tarploech. Dy foto is nommen op de dyk nei Boalsert. De rallys fan de tram binne dúdlik te ûnderskieden. … By de auto stiet de direkteur Gemeentewurken Andries Timmenga.”
(Vertaling: Van thuis heb ik de foto van de teerploeg. De foto is genomen op de dijk bij Bolsward. De rails van de tram zijn duidelijk te onderscheiden…Bij de auto staat de directeur Gemeentewerken Andries Timmenga). Klik hier om het hele stuk te lezen.
De auto waar Andries naast staat is een typisch model voor eind twintiger, begin dertiger jaren uit de vorige eeuw. Met een hoge gril, smalle banden en een grote voorruit. Gelukkig zit Andries hoog en droog in de auto. Van aerodynamica was nog geen sprake in die tijd dus we zien dat het passagiersdeel hoog en relatief vierkant is. Helaas kunnen we net niet genoeg inzoomen op de gril van de auto waarop vast het merk te zien is. De auto lijkt op een Triumph fifteen of 15/50, die werd geproduceerd tussen 1926 en 1930 door het Britse bedrijf British Triumph Motor Company. Die auto had een 2169cc vier cilinder motor en was nog relatief veilig ook want had als een van de eerste auto’s vierwiels hydraulische remmen. Er kon naar drie standen geschakeld worden. Het 15/50 model was een succesvol model vooral in de export. Er werden er ongeveer 2.000 van geproduceerd.
Hoewel er in 1930 op het racecircuit al een snelheid van 200 km per uur werd bereikt, zal de auto van Andries waarschijnlijk de 80 km/uur net niet gehaald hebben.
Ford 1937
Net na het overlijden van Andries, op 2 april 1949 zet Aukje een advertentie in de krant waarbij ze een Ford 1937 te koop heeft. Veel meer komen we niet te weten. In 1937 heeft Ford drie modellen geproduceerd die in luxe en minder luxe uitvoeringen te krijgen zijn; model 73, 74 en 77. Het is gokken welk model er te koop staat en dus in welk model Andries zijn laatste jaren gereden heeft. Model 74 lijkt het beste bij hem te passen, in de luxe uitvoering. Bijvoorbeeld de Fordor T/B Sedan voor 5 personen met een gewicht van 1.132 Kg en indertijd een aanschafprijs in het Verenigd Koninkrijk van 664 pond. Er zijn er bijna 14 duizend van geproduceerd. Alles omgerekend en met een grote slag om de arm is dat toch een auto van rond de €50.000,- nu.
Ongeldig verklaard rijbewijs
Op 5 augustus 1937 zien we het korte maar toch ietwat onthutsende bericht in de krant verschijnen dat het rijbewijs van A. Timmenga ongeldig is verklaard. En wel op grond van Art. 16 van de Moto- en Rijwielwet. Helaas staat er geen sub. bij want dan hadden we precies de reden geweten. Bij nazoeken blijkt artikel 16 over het kentekenbewijs te gaan en hoe dat wel of niet gevoerd mag worden. In ieder geval wel pech voor Andries, die waarschijnlijk niet geheel toevallig in januari van het volgend jaar een nieuw kentekenbewijs aanvraagt en toebedeeld krijgt.
 |
 |
 |
| De eerste auto in Nederland
Er wordt veel gespeculeerd over wie de eerste auto in Nederland bezat. Algemeen wordt aangenomen dat de Haagse hoffotograaf Adolphe Zimmermans, dit is een pseudoniem voor B.E.A. van Varseveld, de eerste Nederlandse automobilist was. Zimmermans was geïnteresseerd in de nieuwe uitvinding en bestelde een Benz Victoria. De Benz was afkomstig uit de Duitse stad Mannheim en werd afgeleverd in Arnhem op 18 mei 1896. Het daaropvolgende jaar besloten Menno en August Eysink, zoons van voertuigfabrikant Eysink, de eerste Nederlandse auto te bouwen. In eerste instantie maakten zij gebruik van Benz-motoren, maar daarna creëerden zij hun eigen motoren. Hiermee was Eysink de eerste Nederlandse autofabrikant. |
| Aanrader: Boekje: De automobiel in ’s lands historie uit 1903. Klik de afbeelding om het boekje te zien. |  |
| Bronnen en foto’s: Tresoar, isgeschiedenis.nl, flickr.com, howstuffworks.com, wikipedia, valuta.nl, CBS, Leeuwarder Courant, commons,wikimedia, Delpher |
| Naar menu Selius |
| Andries Timmenga |