Jelle Selius Timmenga

Jelle is de oudste zoon van Pierkje en wordt precies negen maanden na het huwelijk van zijn ouders geboren op 25 februari 1884 in Oosterend. Hij is het eerste kind in het nieuwe gezin van Selius en wordt net als de overleden zoon uit het eerste huwelijk van Selius Jelle genoemd naar zijn pake Jelle Arjens Timmenga.

Jelle trouwt met Besseline Anna Gerarda Beck op 3 maart 1914. Hij is dan al ijker. Vader Selius staat vermeld als aannemer.

De ouders van Besseline zijn David Gerardus Beck, oud-ambtenaar en Hendrika Johanna van der Hart (getrouwd in 1877 in Arnhem). Besseline is geboren op 26 juni 1883.

Het echtpaar verhuist vaak en woont door het hele land. In 1914 zien we ze geregistreerd staan in het bevolkingsregister van ‘s-Gravenhage.
Er staat dat ze in Den Haag zijn gaan wonen op 3 maart 1914, dus direct na het huwelijk.  Ze wonen op de Obrechtstraat 137 voor een aantal dagen. Het is het adres waar Jelle al in ieder geval vanaf 17 mei 1913 woonde.  Een aantal dagen later op 9 maart verhuizen ze naar de Conradkade 57.
Niet veel jaren later wonen Jelle en Besseline in Zwolle als op 28 september 1916 Jelles 8 jaar jongere broer Arjen Gerben overlijdt. We kunnen dat opmaken uit de rouwadvertentie die geplaatst wordt. Jelle is dan 32 jaar oud.

In 1934 woont het echtpaar blijkbaar weer in Friesland en wel op de Harlingerstraatweg 61 in Leeuwarden.
Dat zien we aan een aankondiging van een vredeslicht omgang georganiseerd door de groep Leeuwarden van de Internationale Vrouwenbond voor Vrede en Veiligheid. Besseline wordt genoemd als één van de bestuursleden. Het huis waar zij dan wonen is nu een Rijksmonument. Het is gebouwd van 1919-1921 en de architect is Doeke Meintema.

Jelle overlijdt op 82 jarige leeftijd in Colmschate bij Deventer op 17 oktober 1966, net na zijn vrouw. Ze wonen dus op het eind van hun leven weer in Overijssel.

Obrechtstraat 137, Den Haag

Conradkade, Den haag

Jelle en het ijkwezen

In de overlijdensadvertentie kunnen we zien dat hij directeur is geweest van de IJkkring in den Haag. Misschien was hij dat in 1914, misschien is hij tussen 1914 en 1934 of ergens in de periode 1935 tot zijn pensioen terug verhuisd naar Den Haag. In ieder geval werkte hij bij de Haagse kring in 1907. Hij staat dan op de foto met zijn collega’s in de duinen van Den Haag. We zien dat hij één van de jongsten is, hij is dan 23.  In ieder geval is hij zich goed bewust van de noodzaak om trendy op de foto te staan. En dat is gelukt, hij heeft zijn moderne hoed zwierig op zijn arm en knie gelegd en zijn benen in het gelid. Een keurig, modern, jong mens.
In 1914 werkt hij nog in Den Haag, want hij gaat daar dan met Besseline wonen. In de huwelijksakte wordt hij ijker genoemd. Hij zal dan nog geen directeur geweest zijn, want dan had dat er ongetwijfeld bijgestaan.

Over het ijkwezen
Vanaf 1200 tot 1820 is de controle van maten en gewichten voornamelijk een taak van stedelijke overheden. Elke stad gebruikte haar eigen meetmiddelen, waardoor zeer veel verschillende maten en gewichten in omloop waren. De eerste IJkwet van 1816 was aanleiding tot de instelling van een ‘Overheidsdienst van Maten en Gewichten’ om de invoering van het metrieke stelsel te begeleiden. Omdat vanaf 1920 de controle van maten en gewichten verricht werd door provinciale overheden, werden in elk gerechtelijk arrondissement één of meer ijkers aangesteld. Deze arrondissementsijkers stonden onder toezicht van Gedeputeerde Staten, maar ontvingen instructies van het Departement van Binnenlandse Zaken.
Een tweede IJkwet bleek noodzakelijk om de invoering van het Metrieke Stelsel te bespoedigen. Om het toezicht op het ijkwerk te vergroten, werd een landelijk georganiseerde dienst ingevoerd. Na de invoering in 1869 werd in 1873 een ‘Inspecteur van het IJkwezen’ aangesteld. Dat jaar wordt gezien als het oprichtingsjaar van de ‘Dienst van het IJkwezen’.
Midden jaren zestig van de twintigste eeuw werd een centraal laboratorium bij het IJkwezen opgezet, dat werd belast met het standaarden beheer. Toen was Jelle al met pensioen.

Groepsfoto van de vereniging op het gebied van het IJkwezen, gemaakt in de duinen bij Den Haag. Staand: B. Windemuller, H. Koremans, J.H. van de Velde, G.H. Geertsema, J.H. Scholten, F.A. Houtman, J. Schraver, J.G. Berck, J.B. Hemard (?), J.M. Manders, A. Verschoor, Ch. Carmiggelt, J.H. Diephuis, G.D. van der Sman, J. van Haarst, J.R. van Beek, J.M. Sturm, H.B. Moes. Zittend: J. Timmenga, A.H.M. Gijzen, L. Feberwee, C.N. Bader, J.A. Treub (‘secr.-penningm.’), Ch. Spiegelberg, C.H.J. Damme. Datering foto: 15 september 1907. Maker: J. van der Markt.

 

Andries Selius Timmenga

Andries wordt geboren op 2 april 1886. Zijn broertje Jelle is dan bijna 2 jaar oud en halfzusje Janke is 12. Een paar maanden voor zijn geboorte wordt in Amsterdam door Pieter van Diggelen en anderen de Zuiderzeevereniging opgericht. De oprichters streven naar afsluiting van de Zuiderzee en de Waddenzee. Later zal zijn jongere broertje en naamgenoot meewerken aan de bouw van de Afsluitdijk, maar dat is pas in 1927.

Helaas leeft Andries maar één maand en vijf dagen en sterft op 7 mei.

 

Kindersterfte

In de tijd waarin Andries wordt geboren is er nog steeds sprake van een hoge kindersterfte. Zo stierf van alle baby’s binnen één jaar in Maastricht 20 procent, in Utrecht 21 procent en in Den Bosch zelfs 25 procent. De kindersterfte was hoger in de lagere sociale klassen, maar ook de gegoede burgerij ontkomt er niet aan.

Waarschijnlijk is Andries na de geboorte ingewreven met raapolie en stevig ingebakerd, want dat was de gewoonte. Om kinderen stil te houden worden ze in de wieg gelegd met een glas of blik gevuld met melk met een lange slang, waaraan de baby urenlang kan sabbelen. Maar men is nog niet goed op de hoogte van de juiste samenstelling van de babymelk en bovendien zit de melk meestal te lang in de fles, ook bij hoge temperaturen. Dit brengt vaak koperzuur teweeg. Koperzuur is de naam, die men destijds gaf aan de medische term maag- en darmcatarre. Catarre is een ontsteking van het slijmvlies.
Borstvoeding is een zeldzaamheid; de baby’s krijgen niet gesteriliseerde en met water aangelengde koemelk van vaak dubieuze kwaliteit. Om huilende kinderen in slaap te krijgen, gebruikt men onder meer brandewijn.

Andere oorzaken waren vervuilde lucht, verwaarlozing, onjuiste voeding en ‘engeltjesmakerij’: het opzettelijk laten sterven van zuigelingen om de kleine verzekeringssom te innen. Nu zullen deze oorzaken in het geval van Andries niet hebben meegespeeld. De Lucht in Oosterend zal niet al te vervuild geweest zijn, het is tenslotte een dorp en geen grote stad en de andere zaken zullen al helemaal niet van toepassing zijn geweest.

 

Jeltje Selius Timmenga

Jeltje wordt geboren op 16 mei 1887 in Oosterend. Ze is de eerste dochter van Pierkje. Vader Selius heeft al een aantal jaren geleden samen met zijn broer Jacobus de zaak van pake Jelle overgenomen en de beiden hebben naam gemaakt door 2 jaar eerder het Posthuis in Heerenveen te bouwen.
Op 4 mei 1910 treedt ze in het huwelijk met Sytze Kingma geboren op 1 juli 1886 te Lutkewierum en zoon van Meinte Jans Kingma en Symentje Simons Bakker. Zij is dan 22 jaar oud en Sytze 23.
Hij is waarschijnlijk boer want er verschijnt in april 1913 een advertentie van een slager in de krant over het slachten van een koe di
e bij S.M. Kingma te Boxum geweid is.
Twee jaar eerder in april 1911 wordt het eerste kind geboren, Het is een zoon, Meinte genaamd.

Het echtpaar krijgt meer kinderen, want die zien we op de overlijdensadvertentie van Jeltje staan.  Meinte woont dan zo te zien in Batavia, een broer van hem in Australië en gelukkig voor Jeltje woont er ook nog een kind in Uithuizen. Ze overlijdt in de oorlog op 15 mei 1943, ze is dan 55 jaar oud en niet meer getrouwd met Sytze. Dat huwelijk wordt bij de rechtbank van Leeuwarden op 24 maart 1927 ontbonden, Jeltje is dan 39 jaar oud.

 

Andries Selius Timmenga

Andries wordt geboren op 15 april 1890. Het is een mooie lentedag en de temperatuur bedraagt zo’n 17 graden. In de Leeuwarder Courant wordt uitgebreid verslag gedaan van een bezoek van de Duitse Keizer aan de keizerin van Oostenrijk. Deze keizerin was Sisi, die we nog steeds goed kennen van de mierzoete, tranentrekkende films waarin Romy Schneider de hoofdrol speelt en die ieder jaar rond het jaareinde weer te zien zijn.
Andries groeit in een iets andere omgeving op, maar vergeleken met veel streekgenoten heeft hij een luxe leven. Hij krijgt alle kans om zich te ontwikkelen en wordt eerst Hoofdopzichter in Leeuwarden en later Gemeente-architect en Directeur Gemeentewerken in de grote gemeente Wonseradeel. Hij trouwt in 1919 met Aukje Boersma en krijgt twee kinderen, Selius en Nini. Helaas komt hij net voor de oorlog, op 22 januari 1940, veel te vroeg te overlijden.
Er valt heel veel te vertellen over de als joviaal omschreven Andries. Zie de pagina over zijn persoon, gezin en reilen en zeilen.

 

 

Arjen Gerben Selius Timmenga

Arjen Gerben wordt geboren op 12 juni 1892. Hij wordt vernoemd naar zijn overgrootvader, de opa van vader Selius, die Arjen Gerbens Timmenga heette.
Hij heeft twee oudere broers, een ouder zusje en een veel oudere halfzus. Hij is twee jaar jonger dan broer Andries, dus die twee zijn misschien wel veel met elkaar opgetrokken. In ieder geval krijgen ze soortgelijke beroepen. Andries wordt Gemeenteopzichter, Arjen Gerben wordt bouwopzichter. Dat zien we in zijn overlijdensakte. We weten van net iets oudere broer Andries dat hij voor vader Selius gewerkt heeft. Het is, ook gezien het beroep van Arjen Gerben, waarschijnlijk dat hij dat ook gedaan heeft en zo opgeleid is tot opzichter bij de bouw.

Hij overlijdt in Sneek op 28 september 1916 om zeven uur in de ochtend (voormiddag staat er), maar hij woont in Oosterend. Daar wordt door de gemeente Sneek ook aangifte gedaan van zijn overlijden. Het wordt niet duidelijk bij wie hij bouwopzichter is. Is dat bij vader Selius, bij een gemeente of bij een ander bedrijf, het blijft in raadselen gehuld. We kunnen ook alleen maar raden naar de reden waarom Arjen in Sneek was. Dat kan ook een bezoek aan iemand geweest zijn, maar gezien zijn beroep is het waarschijnlijker dat hij daar beroepshalve was. De oorzaak van zijn overlijden was een blindedarmontsteking.

Hij moest zo’n 10 km reizen van Oosterend naar Sneek. Waarschijnlijk was de handigste manier voor hem om dat per fiets te doen. Als hij heel hip and trendy was, had hij mogelijk een Pope motor. Die werden vanaf 1911 in de Verenigde Staten gebouwd en in 1916 geïmporteerd naar Nederland door de Fa. Stokvis.

 

Geertje Selius Timmenga

Geertje wordt geboren op 8 december 1895. Haar ouders zijn dan al over de 40 en ze is dan ook het laatst geboren kind in het gezin Timmenga Hiemstra.

Jeugd van Geertje
Het is net in de nieuwe eeuw als Geertje naar de lagere school gaat. Er is dan nog niet zo lang sprake van kinderkleding.
Eerder in de 19e eeuw werden kinderen uit de betere milieus als mini-volwassenen gekleed. In de eerste decennia wordt de kleding vooral gebaseerd op beroepen waar men kleding moest dragen waarin je gemakkelijk kon bewegen, zeelieden en jagers. We zien dan ook veel matrozenpakjes voor jongens en matrozenjurkjes voor meisjes.  De kans bestaat dat ook Geertje een matrozenjurkje had.  Ook werden kinderen in Friesland in die tijd nog steeds in klederdracht gehuld. Dus mogelijk was dat wat Geertje op feestdagen droeg of misschien ook wel dagelijks.  We hopen dat ze in ieder geval heerlijk in het dorp met leeftijdsgenootjes heeft kunnen spelen. Ze scheelt te veel met haar oudere zussen om daar echt mee gespeeld te hebben. Die zullen haar wel een beetje bemoederd hebben.
Ze zal gespeeld hebben met tollen en hoepels zoals ook haar broers en zussen gedaan hebben. Misschien had ze wel een mooi poppenhuis of een pop met ijzeren kinderwagen. En dan waren er natuurlijk nog de schaatsen. Ze woont tenslotte in Friesland, waar iedereen wel lijkt te schaatsen en slootjes waren er genoeg in de omgeving. De Friese IJsbond zorgde er ook nog voor dat de sloten dicht bleven, zodat er wedstrijden verreden konden worden. Die bond wordt opgericht in 1886, ruim voordat Geertje geboren wordt. Vader Selius is vlak na de oprichting nog korte tijd secretaris-penningmeester is van krite (regio) 19.
Geertje trouwt niet en krijgt geen kinderen, maar blijft thuis wonen bij heit en mem die ze beiden aan het einde van hun leven verzorgt. Na hun dood blijft ze in Oosterend wonen. Als ze oud en hulpbehoevend wordt, verhuist ze naar een doopsgezind rusthuis, alwaar ze op 27 december 1983 overlijdt.  We zien dat in een advertentie die geplaatst wordt door een nichtje, een dochter van zus Jeltje.

Geertje is 88 als ze overlijdt en heeft daarmee de hoogste leeftijd bereikt van alle kinderen van Selius. Ze is ook degene die het langst in Oosterend is blijven wonen.

Bronnen en foto’s: Tresoar, allefriezen.nl, Leeuwarder Courant, Google Maps, Wikipedia, Haagsebeeldbank.nl, familieinbeeld.nl, verreverwanten.nl, veiligheid.nl, yesterdays.nl, stichtingdeoudetweewieler.nl, Kleding in Nederland 1813-1920, berthitextielcollectie.nl, speelgoedmuseum-deventer

 

Naar menu Selius

Schema vrouwen en kinderen