Pierkje wordt geboren op 20 januari 1858 in Hennaard als dochter van Andries Jentjes Hiemstra die dan 39 jaar oud is en zonder beroep en Jeltje Ulbes Kuipers dan 35 jaar oud. Ze is het vierde kind van Andries en Jeltje. Haar oudste zusje, Andrieske, is 8 jaar oud, Dirkje 6 jaar oud en broertje Jentje is 3. In 1861 wordt Ulbe geboren, Pierkje is dan 3 jaar oud. Vlak voordat Antje in 1864 wordt geboren, komt broertje Jentje te overlijden, hij is maar 7 jaar oud geworden. In 1866 komt de benjamin ter wereld, Jentje, Pierkje is dan 8 jaar oud. Er is een leeftijdsverschil van 16 jaar tussen het oudste en jongste kind uit het gezin Andries Hiemstra.
Broertje Jentje stierf dus toen hij 7 was, helaas overlijdt zusje Antje ook als kind, ze wordt maar 14 jaar oud. De twee oudste zussen van Pierkje blijven ongehuwd en sterven ook jong, Andrieske wordt 39, Dirkje 31. Pierkje overleeft al haar broers en zussen en bereikt de hoogste leeftijd van allemaal, 91, de leeftijd die haar vader ook bereikt heeft. Hij overlijdt in 1909. Moeder Jeltje is 67 geworden als ze in 1890 overlijdt. De twee broers van Pierkje bereiken een mooie leeftijd, Ulbe overlijdt op 73 jarige leeftijd, Jentje wordt 74, ook hij blijft ongehuwd.
De jeugd van Pierkje
Als Pierkje geboren wordt staat er in de geboorteakte dat vader Andries zonder beroep zou zijn. Dat kan bijna niet kloppen want twee jaar later verschijnt zijn naam als rundveehouder in de krant. Het is niet voor een leuke reden. Er is een longziekte uitgebroken onder het rundvee die zich verspreid heeft over de provincie. Er wordt op 15 mei 1860 in de Leeuwarden Courant een lijst gepubliceerd van alle veehouders waar de ziekte zich heeft geopenbaard. De betreffende longziekte is rundertuberculose. Klik hier om de lijst te zien. Er opent een nieuw scherm in Delpher.
Pierkje groeit dus op in een druk boerengezin op het platteland in Hennaarderadeel als één van de middelste kinderen. Ze is de eerste die het gezin Hiemstra verlaat als ze op 23 jarige leeftijd trouwt. Het lijkt er op dat zij de enige is van het gezin die trouwt. Mogelijk is broer Ulbe getrouwd, maar daar vinden we niets over terug. Hij verlaat wel Hennaard en trekt naar Sneek, alwaar hij landbouwer wordt.
RundertuberculoseBij veel geïnfecteerde runderen zijn geen klinische verschijnselen zichtbaar. De meeste rundertuberculose-besmettingen verlopen zonder symptomen. Klinische verschijnselen treden pas in een laat stadium op. De verschijnselen variëren daarbij en bestaan vooral uit hoesten, vermagering en verminderde melkproductie. Het aantal aangetaste dieren binnen een bedrijf kan variëren van een enkel dier tot (bijna) de hele koppel. Een belangrijke factor hierbij is of er dieren op het bedrijf aanwezig zijn die open tuberculose hebben.De rundertuberculose treedt niet alleen in 1860 op, maar duurt de jaren er na voort. Het is ook niet de enige TBC epidemie onder het rundvee en de ziekte komt ook niet alleen in Friesland voor, maar in heel Nederland. Deze uitbraak is wel aanleiding om maatregelen te gaan nemen, maar die volgen pas jaren later door bijvoorbeeld het aanleggen van stamboeken.Rundertuberculose is besmettelijk voor de mens. Besmetting treedt op bij de ‘open’ vorm van tbc en dan met name door omgaan met vee of het drinken van rauwe melk. We weten het niet, maar mogelijk is het de oorzaak van het overlijden van broertje Jentje. |
Vader Andries en TBC
In 1900 is er grote opschudding, de gezondheid van vader Andries en mogelijk broers Ulbe en Jentje staat op het spel. Er is tuberculose uitgebroken, nu niet bij het rundvee maar bij de mens. Groots wordt het aangekondigd in de Leeuwarder Courant en er wordt een heel specifieke lijst gemaakt van de spullen die verbrand moeten worden. Het valt op dat er ook jurken in huis zijn. Het is een beetje een raadsel van wie die zijn. Er wonen geen dochters meer in huis en zijn vrouw Jeltje is overleden en we vinden niet terug dat hij hertrouwd zou zijn. Misschien zijn de jurken nog van zijn overleden vrouw, misschien is er een inwonend dienstmeisje. We zien nu ook welke linnengoed en kleding Andries bezit. Hij bezit blijkbaar geen boeken anders hadden die ook verbrand moeten worden.
Voor het midden van de 20ste eeuw was er geen medicijn tegen tbc, het was een vaak fataal verlopende, nauwelijks behandelbare ziekte voordat de antibiotica uitgevonden werden. De behandeling bestond uit rust en kuren in centra (sanatoria) met ‘gezonde lucht’, maar dat was niet voor iedereen weggelegd.
Nederland heeft in het jaar 1900 ca. 5 miljoen inwoners, waarvan er jaarlijks ongeveer 10.000 sterven aan tuberculose.
Het is dan ook niet verwonderlijk en zeker ook geen uitzondering dat er bij Andries de ziekte uitgebroken is. We zien geen sterfgeval, zowel Andries als zijn twee zoons overlijden pas jaren later. Ze hebben dus via de eigen weerstand de ziekte overleefd, of ze zijn zelf niet besmet geraakt, maar inwonend personeel, een dienstmeisje of boerenknechten.
Het eerste huwelijk
Door het eerste huwelijk komt Pierkje in Oosterend te wonen. Ze trouwt met de dan 25-jarige Roelof Jacobus Dantuma op 11 mei 1881. Roelof is bakker in Oosterend. Roelof erft de bakkerszaak van zijn vader die al in 1865 overlijdt. Vanaf dat moment neemt zijn moeder de zaak tijdelijk waar, totdat Roelof deze overneemt bij zijn huwelijk. Het is maar een kort huwelijk, want jammerlijk genoeg overlijdt Roelof zeven maanden na zijn trouwdag op 25 oktober 1881 en laat Pierkje achter als heel jonge weduwe.
Er worden geen kinderen geboren uit het huwelijk dat maar zo kort duurde.
| Pierkje heeft waarschijnlijk de bakkerij geërfd of recht op een deel, want een jaar na overlijden van haar eerste man zien we de volgende akte: 1884 Wommels, notaris H. Fennema, Gemeente: Hennaarderadeel Schulderkenning – Klaas Jacobs Dantuma te Oosterend, schuldenaar – Selius Jelles Timmenga te Oosterend, gehuwd met Pierkje Andries Hiemstra, weduwe van Roelof Jacobs Dantuma, schuldeiser Waarschijnlijk koopt Klaas, de broer van Roelof, Pierkje uit. |
Gelukkig voor Pierkje is er voor haar een tweede kans en trouwt ze anderhalf jaar later met Selius die dan zo’n vier jaar weduwnaar is.
Op 30 april 1883 wordt in de Leeuwarder Courant aangekondigd dat Pierkje en Selius in ondertrouw zijn gegaan in Wommels.
Op 16 mei zien we het fijne bericht in de Leeuwarder Courant dat ze op 12 mei 1883 getrouwd zijn in Wommels.
Dit huwelijk is wel een lang leven beschoren. Beide echtelieden bereiken een hoge leeftijd. In 1933 is het zover, het 50-jarig huwelijk. Er wordt een aankondiging van gedaan in de Leeuwarder Courant van 9 mei 1933.
Pierkje en het huishouden
Terwijl Selius op pad is om weer een lapje grond aan te schaffen of een aanbesteding te doen, bestiert Pierkje het huishouden. En dat is niet te onderschatten. Op de eerste plaats moeten natuurlijk de kinderen opgevoed worden. Maar buiten dat is het huishouden een zware en veelomvattende taak. Zo is er te doen (alles met de hand) het aansteken van de kachel, het aanmaken van het fornuis, het boenen van de huiskamer, het verzorgen van een ontbijt, strijken, koken, vegen, de tuin verzorgen, het huis inrichten, etc. etc.
Lees meer hierover op de pagina Pierkje en het huishouden
Overlijden van Pierkje
Pierkje overleeft haar man Selius dertien jaar. Ze overlijdt in Oosterend op 19 mei 1949. Ze overleeft vier van de zes kinderen die ze kreeg. Alleen Jelle en Geertje sterven na haar. Ze heeft niet alleen kleinkinderen, maar er zijn ook al achterkleinkinderen geboren. De kleinkinderen hebben met veel sympathie en liefde over haal verteld. Ze was een lieve oma. Ze is 91 jaar oud geworden.
| Bronnen en foto’s: Alle Friezen, Tresoar, aroundguides.com, gddiergezondheid.nl, puurgezonheid.nl, Wikipedia, boerderijstroom.nl, optimavita.nl, huisvangijn.nl |
| Naar menu Selius |
| Schema vrouwen en kinderen |