Johann Nicholaus Hetzel

Boerderij omgeving pleizenhausen

Ouders: Friedrich Hetzel en Sophia Elisabetha
Doop: 10 oktober 1700, Pleizenhausen – Rhein-Hunsrück-Kreis – Rijnland Palts – Duitsland
Huwelijk: 13 april 1724, Pleizenhausen – Rhein-Hunsrück-Kreis – Rijnland Palts – Duitsland
Huwelijkspartner: Christina Elisabeth Hermann
Overlijden: 1748, Pfalzdorf – Noordrijn-Westfalen – Duitsland

 

Kindertijd

Johann Nicolaus, roepnaam Nikel, wordt geboren op 10 oktober 1700. Al vele jaren heeft het gebied waarin hij woont zware tijden gekend en is het een aantal malen flink onder vuur genomen. Ook het feit dat hij in een protestants gezin ter wereld komt helpt niet. Het is nu net een aantal jaren wat rustiger in de streek en misschien hebben zijn ouders weer wat hoop op betere tijden gekregen.

Maar nee evenwel. Een jaar later is het weer raak. De Spaanse Sucessieoorlog barst in alle hevigheid los. Nu blijft gelukkig de Rijnland Palts waar Nikel woont neutraal, maar de effecten van de grote strijd zullen zeker gevoeld zijn. Er kwamen vluchtelingen en de handel over grotere afstand lag stil.

De Spaanse Successieoorlog (1701–1713) was een oorlog van verschillende Europese mogendheden (de “Grote Alliantie” waaronder Engeland en Pruissen) tegen o.a. het koninkrijk Frankrijk en het Spaanse Rijk. De Geallieerden slaagden in hun opzet: ze verhinderden dat deze twee rijken geregeerd werden door Lodewijk XIV van Frankrijk.

Ook het weer zat niet mee. Als Nikel 7 jaar oud is breekt een ongewoon strenge winter aan (1708/1709). Zo streng dat er voedselschaarste ontstaat en de bewoners van de streek bereid zijn om alles te eten. De strenge winter heeft ook effect op de fruitoogst van het opvolgend voorjaar, dus het tekort aan voedsel duurt in de lente voort. Het lijkt er op dat alle familieleden van Nikel deze winter overleven. Hij heeft geen zussen, wel broers, die allemaal Johann heten. Hij is de middelste van zeven.

Wel en wee van het gezin Nikel Hetzel

Nikel trouwt met Christina Elisabeth Hermann op 13 april 1724. Dat is net nadat de Engelsen in 1722 in de streek boeken hadden verspreid over de Nieuwe Wereld en alle voordelen van de staat Virginia. Dat deden de Engelsen niet voor niets, die wilden een protestantse buffer tegen de katholieke Fransen die zich in Amerika hadden gevestigd. Toch heeft dat het gezin Hetzel niet verleid om de streek te verlaten. Vele streekgenoten gingen wel op het beloofde land af.

In de eerste periode dat Nikel en Christina een gezin vormen, blijft het relatief rustig in de streek. Pas in 1735 is het weer raak. De Rijnland Palts ligt weer eens op een route van het Franse leger, dat zich in Polen met de opvolging gaat bemoeien. In 1738 is de strijd gestreken en kunnen de bewoners van de streek weer beginnen met de zoveelste opbouw. Helaas wordt hen de rust niet lang gegund. Van 1740 tot 1748 woedt er strijd om de Oostenrijkse opvolging waarbij Beieren, Frankrijk en Pruisen tegenover Oostenrijk, Bohemen en Hongarije komen te staan. En weer moeten er legers door het gebied trekken waar Nikel toch zo graag vredig had gewoond. Daar nog bovenop komt er alweer een extreem zware winter (1740/1741), een grote overstroming (1741) en of dat nog niet genoeg is breekt er een epidemie uit onder het rundvee (1743). 1746 wordt al niet veel beter, er is sprake van een flink aantal malen noodweer.

Omdat Nikel in 1748 in Pfalzdorf overlijdt en het laatste kind van hem in 1742 nog in Pleizenhausen ter wereld komt, zal de familie vertrokken zijn naar Pfalzdorf tussen 1742 en 1748. Het protestantse Pruissen was aanlokkelijk en een veel stabielere omgeving. Bovendien was het op de route naar Amerika. Vele anderen uit de streek vertrekken in de jaren na 1740 naar de omgeving van Pfalzdorf, dat werd gesticht in 1741. Uiteindelijk was voor velen het doel om door te reizen via Nederland naar Amerika. Helaas waren de bestuurders in Nederland het met het laatste niet eens en de migranten werden tegengehouden bij de grens. Zo vestigden vele protestanten uit de Rijland Palts zich op land waar nog niet al te veel bewoning en bebouwing was en werd Pfalzdorf gesticht.  Er ontstond een protestantse enclave met een eigen dialect.

Met een schip over de RijnOm naar Pruisen te mogen vertrekken moest je wel permissie aanvragen om te emigreren naar Pruisen. Dat zal Nikel gedaan hebben en het gezin vertrekt dan waarschijnlijk per schip over de Rijn naar het noorden. Dat was een dure grap, je moest geld voor de tocht betalen, in je eigen eten en drinken voorzien en ook nog 26 keer tol betalen onderweg. De tocht zal 4 tot 6 weken geduurd hebben. Stel je voor dat je dan aankomt en bij de Nederlandse grens hoort dat het hier en niet verder is.

Pruissen2De nieuwkomers in de streek rond het net opgezette dorp Pfalzdorf worden als kolonisten gezien, maar blijkbaar geaccepteerd en er kan gestart worden met de opbouw. De meesten worden landbouwers en bouwen een prima bestaan op. Nikel niet, die overlijdt vrij snel na aankomst, maar zoon Johann Hilgert lijkt zich op zijn jonge leeftijd prima te redden en een goed bestaan op te bouwen voor zijn moeder en broertje Matthias en zusje Maria.

Kinderen van Nikel en Christina

Voornamen Doopdatum Doopplaats
Johann Jacob 19 november 1724 Pleizenhausen – Rhein-Hunsrück-Kreis – Rijnland Palts – Duitsland
Johann Hilgert 4 november 1725 Pleizenhausen – Rhein-Hunsrück-Kreis – Rijnland Palts – Duitsland
Maria Margaretha 12 februari 1730 Pleizenhausen – Rhein-Hunsrück-Kreis – Rijnland Palts – Duitsland
Anna Catharina 12 februari 1730 Pleizenhausen – Rhein-Hunsrück-Kreis – Rijnland Palts – Duitsland
Johann Nikel 17 april 1735 Pleizenhausen – Rhein-Hunsrück-Kreis – Rijnland Palts – Duitsland
Johann Matthias 17 april 1735 Pleizenhausen – Rhein-Hunsrück-Kreis – Rijnland Palts – Duitsland
Johann Matthias 8 december 1738 Pleizenhausen – Rhein-Hunsrück-Kreis – Rijnland Palts – Duitsland
Anna Maria 11 februari 1742 Pleizenhausen – Rhein-Hunsrück-Kreis – Rijnland Palts – Duitsland
NN (doodgeboren) 11 februari 1742 Pleizenhausen – Rhein-Hunsrück-Kreis – Rijnland Palts – Duitsland

Het gezin dat uiteindelijk naar Pfalzdorf vertrekt is niet groot, het bestaat uit vijf personen. De meeste kinderen overlijden net na de geboorte of als peutertje. Degenen die meereizen zijn Johann Hilgert, Johann Matthias en Anna Maria. Hoewel Anna Maria de volwassen leeftijd bereikt, overlijdt zij ook jong, als ze nog maar net 20 is.

Bronnen en foto’s: Wikipedia, Schilderij van Hans Peter Feddersen, Lydia Eisenhauer Biegert – Our Eisenhauer ancestors in germany, Verhohlen Genealogie Niederrhein

 

Menu stamreeks Hetzel