Gebeurtenissen in Den Haag

* Eerste HBS (Thorbecke) opgericht

* Eerste interlokale tramlijn (Den Haag-Delft)

* Cholera-epidemie

* Grote Kerk krijgt zijn gietijzeren ‘slaapmuts’

De Grote Kerk heet ook de Sint Jacobskerk. Rond 1335 is er sprake van een ‘grote kercke’, hetgeen duidt op een stenen gebouw. Het was nodig om het sterk groeiend aantal Hagenaars te bedienen. Tussen 1420 en 1424 verrees de unieke, zeskantige toren die tot op heden het stadsbeeld van Den Haag heeft bepaald. Daarna volgde de bouw van het schip (gereed in 1456) en het koor (rond 1492) in hun huidige vorm en omvang. Enkele graven van Holland, Albrecht van Beieren en Filips de Goede van Bourgondië, hebben de bouw in de verschillende fasen financieel gesteund. Veel bescheiden over die vroegste geschiedenis van de kerk zijn waarschijnlijk verloren gegaan bij de grote brand van 1539. Na de brand werden de zwaar beschadigde kerk en toren in dezelfde vorm hersteld. De toren kreeg een nieuwe bekroning in renaissancestijl en dus in 1867 een slaapmutsje.

* Opening hervormd weeshuis aan Hooftskade

* Baron Groeninx van Zoelen koopt een vélocipède in Parijs en rijdt er mee in Den Haag

* Het fraaie, uit 1615 stammende, hervormde wees- en oudeliedenhuis aan het Spui wordt gesloopt

Het Nachtegaalspad heet na verbreding Parkstraat

Eerste huizen Archipelwijk gebouwd

De Archipelwijk wordt ook wel de Indische buurt genoemd. Tot het einde van de 18e eeuw was het gebied waar nu de Archipelbuurt ligt, een duinlandschap. Er stonden wat buitenplaatsen, er werd gejaagd, er stonden molens, er graasden koeien, en er waren wat moestuinen.
In de 19e eeuw veranderde veel door de komst van de Fransen in 1795, en van het Nederlandse koningshuis in 1815. Er kwam welvaart en veel mensen trokken naar Den Haag. Hoewel het Willemspark net was bebouwd had Den Haag dringend woningen nodig. Er kwam een nieuwe kazerne, de Alexanderkazerne (1848), aan de huidige Burgemeester Patijnlaan. De soldaten moesten ergens wonen, evenals de smid, de kleermaker, de wasvrouw enzovoort. In de brede straten woonden de officieren, de smalle straten waren voor het gewone volk. Met schepen werden van de Nassaukade via de Schelpkade zand en schelpen naar de stad gebracht, waar ook veel gebouwd werd.

Het Vaderland verschijnt

* Directe spoorverbinding met Utrecht gerealiseerd

* Begin aanleg duinwaterleiding

* Gemeentereiniging ingesteld

*Hendrik J. Jut pleegt dubbele roofmoord

Hendrik Jut was een kelner uit Den Haag, die een dubbele moord pleegde op 13 december 1872 op rijke weduwe Maximiliana Theodora van der Kouwen-ten Cate en haar dienstbode.

Samen met zijn ‘partner in crime en geliefde Christina Goedvolk trouwde hij in 1873 en vluchtte hij New York om twee maanden later naar Nederland, Vught, terug te keren. Omdat Hendrik zich versprak, werden hij en zijn vrouw opgepakt en berecht in 1876.

De inwoners van Den Haag waren woedend dat Hendrik niet ter dood werd veroordeeld, de doodstraf was kort daarvoor in 1870 afgeschaft, maar levenslang kreeg. Een kermisuitbater maakte de volkswoede te gelde door een attractie waarop mensen met mokerslagen hun woede konden afreageren kop-van-jut te noemen. Daardoor ontstond de uitdrukking: “de kop van Jut zijn”, het moeten ontgelden, de zondebok zijn. Het echte hoofd van Jut werd na zijn dood op sterk water gezet en is jarenlang te zien geweest in het anatomisch museum van de Rijksuniversiteit Groningen

* Marx en Engels aanwezig op vijfde congres van de Eerste Internationale

* Laatste pokkenepidemie treft de stad

De pokken is een uiterst besmettelijke en levensbedreigende virusziekte. Sinds de jaren 70 van de twintigste eeuw komt deze ziekte wereldwijd niet meer voor. Het gezin Jansen heeft de laatste epidemie meegemaakt, maar het lijkt er op dat er niemand van het gezin aan is overleden en hopelijk ook niet ziek geworden is.

* Ambachtsschool aan de Nieuwe Haven geopend

Stond ook bekend als de eerste technische school. Gebouwd in de Hollandse neorenaissance stijl inclusief de speklaagjes en trapgevels.

* Opening gebouw van Kunsten en Wetenschappen

Het Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen (bekend als K & W) was een theater-, concert- en evenementengebouw aan de Zwarteweg, hoek Muzenstraat, in Den Haag. Het werd officieel geopend op 2 december 1874 en door brand verwoest op 18 december 1964.

* Laatste trekking van de Staatsloterij door weeskinderen

* De gemeente neemt Goldsmids gasfabriek over

* Tussen 1844 en 1880 was er een gasfabriek gevestigd aan de Lijnbaan. Deze was gebouwd en werd bestuurd door de brit Neville Goldsmid. Zelfs de straatverlichting werd aan Goldsmid overgelaten. Echter brandden de straatlantaarns slecht en werden ze ook nog eens te laat aangestoken. De man rekende extra geld voor kolen uit Newcastle, terwijl hij geen kolen uit die streek gebruikte.

In 1875 liep het contract af, en nam de gemeente de gasfabriek over. In 1876 opende de gemeente haar Eerste Gemeentelijke Gasfabriek aan de Gaslaan en een aantal jaren later de Tweede Gemeentelijke Gasfabriek in de Binckhorst. Uiteindelijk zou Den Haag als eerste Nederlandse gemeente in 1915 op electrische straatverlichting over gaan.

* Den Haag telt 100.000 inwoners

* Lörtzer opent zijn kledingzaak in de Hoogstraat

* Industrieschool voor meisjes opgericht

* Koningin Sophie overlijdt

Sophie Frederike Mathilde van Württemberg (Stuttgart, 17 juni 1818 – Den Haag, 3 juni 1877), prinses van Württemberg, was als eerste echtgenote van koning Willem III van 1849 tot haar overlijden in 1877 koningin der Nederlanden.

Sophie en Willem trouwden op 18 juni 1839 in Stuttgart. Het paar vestigde zich op Paleis Noordeinde en kreeg drie zonen

Terwijl Willem tal van buitenechtelijke relaties aanknoopte, liet zij naar buiten blijken dat ze hem haar mindere vond en ongeschikt als koning. Zij was ervan overtuigd dat zij het als regentes beter zou doen. Sophie, een ware femme savante, was in intellectueel opzicht veruit de meerdere van haar echtgenoot en steunde de liberale leider Thorbecke, terwijl haar man de betweterige professor verafschuwde.

Het huwelijk was uiteindelijk ook geen succes. Sophie probeerde van haar man te scheiden. Met een beroep op het landsbelang werd dit geweigerd. In 1855 werd tussen Willem en de koning van Würtemberg een overeenkomst gesloten dat het koninklijk paar gescheiden van tafel en bed verder zou leven. In het paleis Noordeinde had Sophie haar eigen vertrekken en de zomers bracht zij zonder haar man door op Paleis Huis ten Bosch.

* Oprichting Haagse Cricketclub (HCC)

* St. Jacobuskerk aan de Parkstraat ingewijd

* Eerste stoomtram naar Scheveningen

De eerste Stoomtram in Nederland die werd aangelegd door de Nederlandsche Rhijnspoorweg Maatschappij liep tussen Station Den Haag Rhijnspoor – later geheten Station Staats Spoor en tegenwoordig genaamd Centraal Station – en het Kuhrhaus in Scheveningen en werd in dienst genomen op 1 juli 1879. Op de foto rijdt de tram over wat nu de Badhuisweg is wat in die tijd nog een zandweg was.

* Eerste meisjes-HBS

* r.-k. kindertehuis Groenesteijn geopend

Huize Groenesteijn in Den Haag was een gebouw aan de Loosduinscheweg, de voormalige Loosduinsevaart die in 1934 grotendeels is gedempt. In het rooms-katholieke complex waren scholen, weeshuizen en een kapel gevestigd. Huize Groenesteijn werd gebouwd in opdracht van het rooms-katholieke “Fonds van Liefdadigheid Huize Groenesteijn”. In 1971 werd het gebouw afgebroken. Het staat tegenwoordig vooral bekend om de harde wijze waarop de weeskinderen werden behandeld. Mishandeling en seksueel misbruik kwamen hier regelmatig voor.

* Coöperatie Eigen Hulp opgericht

Op 29 augustus 1878 opende de winkelvereniging in de Torenstraat in Den Haag de eerste winkel waar leden en niet-leden hun boodschappen konden doen. Het doel werd omschreven als “ aan hare leden onvervalschte levensbenodigdheden en waren van elken aard en goede hoedanigheid te verschaffen ”.

Een coöperatie is eigenlijk een vereniging van consumenten met als doel de gezamenlijke inkoop van levensbehoeften waardoor ze meer controle hebben over kwaliteit en prijs. Winkeliers rommelden een paar eeuwen terug maar wat aan met de prijzen en kwaliteit en de coöperatie was een van de middelen naar een beter bestaan.

In het jaar van de opening kwam men tot 363 leden die allen een entree betaalden van f 1,– alsmede een bij het uittreden terug te verkrijgen inleggeld van f 30,–. De omzet over dat eerste jaar met één winkel bedroeg f 6.726,72. De s’-Gravenhaagsche winkelvereeniging zocht, in tegenstelling tot die in andere steden, haar leden duidelijk onder de welgestelden en in Den Haag was daar geen gebrek aan zodat Eigen Hulp zeer snel tot een groot bedrijf kon opbloeien.

In 1880 ging men reeds over tot de aanschaf van een prachtig groot gebouw in de Nobelstraat hoek Prinsestraat waarin een compleet warenhuis werd gevestigd met daarbij speciaalafdelingen voor de slijterij, vleeschwaren, sigarenwinkel, kantoorboekhandel en vele andere levensbenodigdheden.

Vijftig jaar later had men een miljoenenomzet en beschikte men over de hele stad verspreid (inclusief Rijswijk en Voorburg) over totaal 18 grote depots en filialen