Selius is eigenaar van een timmermanszaak en daar begint hij zijn carrière mee. Al snel overstijgen zijn zakelijke activiteiten het leiden van een timmerbedrijf. Hij koopt en verkoopt roerende en onroerende goederen en doet mee aan veel aanbestedingen waarvan enkele substantiële en verwerft daarmee grote en aansprekende opdrachten. De onroerende goederen die hij koopt ontwikkelt hij vaak nog door de zathes (boerderijen) op te knappen en met winst te verkopen en hij verhuurt boerderijen en landerijen.
Grofweg kunnen we zijn werkzaamheden opsplitsen in drie delen; eigenaar van een timmerzaak, aannemer en wat zich waarschijnlijk het best laat omschrijven als projectontwikkelaar avant la lettre. Buiten dat is hij architect, gedurende een aantal jaar Gemeenteopzichter in Wommels, commissaris bij de melkfabriek in Oosterend en treedt hij op als schatter (taxateur) voor verzekeringsmaatschappijen. Zie hier voor meer informatie over zijn nevenfuncties.
Timmerbedrijf
Selius wordt timmerman in de traditie van zijn familie. Vader Jelle Arjens, grootvader Arjen Gerbens, en misschien overgrootvader Gerben Arjens, die de naam Timmenga aanneemt zijn allen timmerlieden. Ook ooms, neven en broers beoefenen het vak.
Arjen Gerbens Timmenga, molenbouwer, meester timmerman en de opa van Selius is degene die een eigen timmerbedrijf start. Dat wordt overgenomen door zijn zoon Jelle en die draagt het over aan Selius en aan de broer van Selius, Jacobus.
Selius zal best het vak timmerman verstaan hebben. Hij vindt het waarschijnlijk een mooi vak want hij noemt zich in 1911 nog timmerman terwijl hij dan volop handelt in onroerende goederen, grote projecten aanneemt, en panden verhuurt. Selius is de ‘man in het pak’ die bouwwerken door zijn medewerkers laat bouwen en zelf ook gebouwen ontwerpt.
We mogen aannemen dat hij in de zaak van zijn vader werkt voordat hij de zaak in 1875 samen met zijn broer Jacobus overneemt. Hij is dan 25, Jacobus drie jaar ouder. Jacobus geeft zijn eigen bedrijf in Tzum op. Het lijkt er op dat de zaak bloeit want in het eerste jaar na overname zoeken Selius en Jacobus al volop timmerlieden.
Selius werkt jaren samen met zijn broer, maar vanaf 1887 duiken de broers op in de kranten onder hun eigen naam. Het lijkt er op dat Selius zijn eigen bedrijf is gestart en Jacobus het familiebedrijf voortzet. In 1890 werken ze nog wel samen aan de bouw van een school in Hijdaard. Vanaf 1892 staan er advertenties voor het werven van personeel zowel van Selius als van Jacobus. Broer IJde heeft een timmerbedrijf (in IJtens en Tzum) en ook hem zien we regelmatig inschrijven op aanbestedingen waar één van zijn broers of soms beide broers ook aan deelnemen. Het is moeilijk met zekerheid vast te stellen of de broers nu concurreren of samenwerken. Gezien de kleine verschillen in de bedragen waarmee de broers inschrijven en ook het feit dat ze op onroerend goed veilingen lijken samen te werken, lijkt het eerder op het laatste.
In 1915 verkoopt Selius zijn timmerzaak aan Johannes Tjalles Boersma voor een bedrag van f 6.000,- (zou in 2013 ca. €55.000.- zijn) en draagt het bedrijf over op 1 januari 1916. Hij is dan 66 jaar oud.
Aannemer
Samen met broer Jacobus neemt hij ook bouw en verbouw projecten aan en is de timmerzaak uitgebreid met een aannemersdeel. We zien ze meedoen met een aanbesteding in juli 1885 die ze winnen.
1885 Posthuis Heerenveen
In 1884 wordt het Posthuis in Heerenveen door zeven Heerenveense notabelen voor f 9.000,- aangekocht en gaat over in handen van de NV Posthuis. Architectenbureau J. v.d. Goot en N. van Kleef uit Hengelo maakt in opdracht van de NV een ontwerp te maken voor een nieuw gebouw. In juni 1885 wordt een aanbesteding gedaan die gegund wordt aan J. en S. Timmenga.
De broers nemen de opdracht voor het bouwen van het Posthuis in Heerenveen aan voor f 26.750,-. Dat is een substantieel bedrag voor die tijd, maar daarvoor moeten ze wel een pand bouwen dat volgens de aanbesteding de volgende functies heeft: concertzaal, koffijhuis, sociëteit en kasteleinswoning. Er staat ‘etc.’ bij, dus blijkbaar waren er nog meer functies maar was het te veel om op te noemen. Op 15 januari 1986 wordt het gebouw officieel geopend. Op de foto is het Posthuis aan de rechterkant te zien.
In 2015 heeft het gebouw nog steeds zo’n beetje de functies die het in 1885 al had. Het door Selius en Jacobus gebouwde deel bestaat nog, er is in 2005 een nieuw deel bijgebouwd.
Meer afbeeldingen en informatie over het Posthuis
 |
Aan de bouw van het Posthuis gaat een drama vooraf bij de sloop van het bestaande pand. Hoe het met de arme man is afgelopen vermeldt de krant niet. |
Eigen bedrijf
Het eigen bedrijf van Selius (dat hij rond 1892 start) groeit en bloeit. Hij houdt zich al lang niet meer alleen bezig met timmeropdrachten, maar verwerft als aannemer kleinere opdrachten en grote aansprekende projecten.
1892 – Machinegebouw / stoomgemaal Arumerpolder
Op 9 augustus 1892 wordt in de Leeuwarder Courant aangekondigd dat S. Timmenga uit Oosterend de opdracht voor het bouwen van het machinegebouw in de Arumer polder door het bestuur van het betreffende waterschap is toegewezen. Hij heeft ingezet op een bedrag van f 4.980,-
In dezelfde krant kunnen we krap drie maanden later lezen dat de opdracht naar volle tevredenheid is uitgevoerd. Er staat: De machine, door de Goudsche machinefabriek,…., geleverd en het gebouw, door den heer S. Timmenga te Oosterend,…..,geplaatst, strekken den vervaardigers tot eer. Het gemaal heeft tot 1925 gefunctioneerd als stoomgemaal, toen werd het omgebouwd naar een elektrisch gemaal. 
Een jaar later wordt er aan de overzijde van het Franekerkanaal waar het gemaal gebouwd is, nog een gemaal gemaakt. De beide gemalen lijken heden ten dage niet meer te bestaan, dus we weten niet of het gemaal er zo uit gezien heeft als het gemaal op de foto, maar dit is wel uit dezelfde periode, dus het kan er op geleken hebben.
Er is een aantal artikelen over de aanbesteding en het gemaal verschenen in de Leeuwarder Courant.
1893 – Hollandia melkfabriek in Bolsward
Op 19 juli in het jaar 1893 zien we in de Leeuwarder Courant dat er is aanbesteed door de Hollandsche Fabriek van Melkproducten NV Hollandia tot het bouwen van een fabriek in Bolsward. Hollandia is een in 1882 opgericht zuivelconcern gevestigd in Vlaardingen. Er hebben 15 partijen meegedongen naar de aanbesteding. Selius schrijft met het laagste bedrag in, maar er wordt gewacht met de gunning. Drie dagen later volgt de uitslag en kan Selius starten met het bouwen van de fabriek inclusief fundering voor f 32.000,- (vertaald naar 2014 is dat een bedrag van ca. €900.000,-). De fabriek wordt later overgenomen door Nestlé en verbouwd. Een leuk weetje is dat er in 1895 hoog bezoek wordt gebracht aan de fabriek. De commissaris van de koningin komt naar Bolsward en wordt feestelijk onthaald. Hij begeeft zich o.a. naar de melkfabriek. In 1905 komt nog hoger bezoek, koningin Wilhelmina bezoekt een aantal steden in Friesland en ook zij wordt rondgeleid in de Zuivelfabriek.
Zie meer foto’s en krantenartikelen van de Hollandia fabriek
Eerste Friese elektriciteitscentrale – Grouw
In juni 1911 vindt een nogal revolutionaire aanbesteding plaats. Het is voor een elektriciteitscentrale in Grouw, die dan de eerste grote elektriciteitscentrale zal zijn in Friesland.
De centrale zal de omgeving van Grouw (Boornsterhem) bedienen en wordt aanbesteed door het gemeentebestuur van Grouw. Er schrijven 17 aannemers in, de opdracht wordt Selius op 16 juni gegund.
Hij bouwt snel want datzelfde jaar wordt de eerste grote draai- of wisselstroomcentrale van Friesland een feit. Op 17 november van dat jaar schijnt officieel voor het eerst het nieuwe licht. Hij draalt ook niet want al drie dagen na aanbesteding staat de volgende advertentie in de Leeuwarder Courant.
De exploitatie viel financieel echter tegen. De kosten voor het gebouw en de installaties vielen hoger uit dan geraamd. Dat betekent waarschijnlijk dat hij een hogere rekening bij het gemeentebestuur heeft ingediend dan de f 19.120 waarmee hij bij aanbesteding had ingeschreven.
Meer informatie over de elektriciteitscentrale, krantenartikelen en afbeeldingen.
| Het aantal aangeslotenen op de centrale steeg in het eerste exploitatiejaar van 160 naar 609, waarvan 243 in Grouw, 75 in Irnsum, 66 in Rauwerd en 6 in Friens. Negen mensen zorgden ervoor dat de centrale perfect en zonder storingen draaide. In het eerste volledige kalenderjaar (1912) kwam niemand zonder stroom te zitten, wat gerust een prestatie genoemd mag worden. (bron: imsum.nl) |
Alle aanbestedingen op een rijtje
Ga naar de bladzijde ‘Aanbestedingen op een rijtje’ om een lijst te zien van de aanbestedingen, gegund en niet gegund, door de jaren heen. De lijst zal verre van compleet zijn, maar dit is wat er tot nu toe teruggevonden is.
Projectontwikkelaar
Hij koopt regelmatig boerderijen en lijkt die dan op te knappen voordat hij ze weer verkoopt, soms worden ze verhuurd. Kortom, hij wacht niet met de armen over elkaar op opdrachten, maar is een slim zakenman die, zo lijkt, handig gebruik maakt van de contacten die hij opdoet in de politiek en bij zijn vele maatschappelijke activiteiten.
Ook koop hij land met of zonder bebouwing dat hij dan verbetert zodat het met winst verkocht kan worden of verpacht. De landerijen verbetert hij door of de bestaande bebouwing te slopen en/of het land af te graven. Dat laatste is het geval als hij een terp koopt of grond met een terp. Bijproducten zijn alle sloopmaterialen en de vruchtbare terpaarde. Beide zaken verkoopt hij. Lees meer over terpen en de handel van Selius in terpaarde op deze pagina
Zijn eerste aankoop van grond doet hij op 24 jarige leeftijd. In de jaren die volgen koopt en verkoopt hij regelmatig land en huizen, maar dat gaat om enkele aankopen per jaar. Pas als hij 45 is, in 1895, kunnen we spreken over aanzienlijke en regelmatige aankoop en verkoop. De tijd lijkt dan gunstig te zijn voor hem. In het gezin verloopt alles goed, hij heeft een paar grote projecten gerealiseerd en lijkt in 1890 en 1892 geërfd te hebben. Tot zijn 65ste zet hij, wat we kunnen omschrijven als vastgoedhandel, voort en we vinden dan ook tientallen aktes van hem. Zie meer hierover op de pagina Koop en verkoop. Overigens begint hij rond 1895 ook maatschappelijk actief te worden. Hij was voor die tijd al bij wat activiteiten betrokken, maar vanaf 1897 zien we hem actief in de politiek en in de jaren die volgen ook betrokken bij belangrijke maatschappelijke organisaties en andere instanties. De contacten via deze nevenactiviteiten zullen hem wellicht ook bij zijn zakelijke activiteiten geholpen hebben.
Sporadisch zien we aktes en berichten in de krant over verhuur van huizen en land. Uit familieverhalen weten we dat dit onderdeel substantiëler was dan direct uit de bronnen blijkt. Toch valt het wel enigszins te staven omdat als we kijken naar koop en verkoop van grond, hij meer gekocht lijkt te hebben dan verkocht, hetgeen aansluit op de verhalen dat er regelmatig pachters bij hem en later bij zijn weduwe Pierkje langskwamen om de pacht af te dragen. Het past ook bij Selius. Hij heeft al als basis zijn timmerbedrijf en zorgt ook hiermee voor regelmatig inkomen. Met die zekerheid op de achtergrond heeft hij meer vrijheid om te handelen in vastgoed, zonder dat een iets minder gelukkige verkoop zijn leven en bedrijf omverwerpt.
| Bronnen en foto’s: Tresoar, Leeuwarder Courant, Nieuwsblad van Friesland, allefriezen.nl, hobbyjournaal.nl, willemsmithistorie.nl, DBNL |
| Naar menu Selius |