| Naar menu Selius |
Selius wordt geboren, woont en sterft in Oosterend of Easterein zoals het tegenwoordig heet. Easterein ligt in de gemeente Littenseradiel. Dat is na de gemeentelijke herindeling van 1984. In de tijd van Selius is het een onderdeel van de gemeente Hennaarderadeel.
De Timmenga die zich het eerst vestigt in Oosterend is Arjen Gerbens. Hij wordt in 1781 in Lutkewierum (ligt zo’n 5 km van Oosterend) geboren en bij de naamsaanneming in 1811 woont hij al in Oosterend. Zijn zoon Arjen woont daar dan ook al, diens zoon Jelle blijft er zijn hele leven wonen en dat geldt dus ook voor diens zoon Selius. Op de jongste dochter van Selius na, vertrekt vervolgens iedereen uit Oosterend. Ook de kinderen van zijn broers blijven niet in Oosterend, dus de naam Timmenga verdwijnt na het overlijden van dochter Geertje in 1983 voorgoed uit het adressenboek aldaar.
Het dorp Oosterend
Oosterend, dat circa 950 inwoners heeft, ligt in de driehoek Bolsward, Sneek en Franeker. Tot de gemeentelijke herindeling in 1984 maakte Oosterend deel uit van de gemeente Hennaarderadeel. In 1991 werd de officiële naam gewijzigd in het Friestalige Easterein. Op de website is een aantal kaarten te vinden van Oosterend uit verschillende periodes, idem van Hennaarderadeel en van Friesland.
Er wonen en werken een aantal kunstenaars in Easterein en omgeving, wat niet verwonderlijk is want het dorp en de omgeving zijn inspirerend, het is een prachtig dorp met veel historische panden. Voorbeelden van kunstenaars: de schilders Gepko Roggeveen en Paul Smit en beeldend kunstenaar Jehannes Hibma.
Het ontstaan van Oosterend
De naam Easterein, ofwel de Eastereinden komt van het feit dat de nederzetting in het Oostelijke gedeelte van het gebied Westergo ligt dat in de periode 800-1400 na Chr. nog voor 90% omgeven is door het water van de Middelzee. Om ondanks de Middelzee toch veilig te kunnen wonen, leggen de toenmalige bewoners al voor de 10e eeuw een waterkerend dijkenstelsel aan. Het gebied dat ontstaat is één van de drie polders van Westergo, nu horend tot de oudste van Europa. Vanuit deze polders beginnen de inwoners met de bedijking van Friesland en verdere kustgebieden.
Eén van deze polders wordt het “Eiland van Easterein”. In de polder van Easterein bouwt men op een stukje oostelijk gelegen grond, op opgehoogde kleigrond, een kerkje (het koorgedeelte richting Jeruzalem, in die tijd het religieuze centrum van het christendom). Tegen het eind van de 11e-eeuw wordt dit kerkje, ter bescherming van de bewoners en hun huizen, versterkt met een Stins (verdedigingstoren). Later, waarschijnlijk in de 12e / 13e eeuw, is de huidige kerk (de Martinikerk) gebouwd.
Martinikerk en de pastorie
Het meest kenmerkend aan het dorp is de Martinikerk. Daar is door de familie Timmenga, vooral door de vader en grootvader van Selius, Jelle en Arjen, het nodige aan verbouwd, of in ieder geval houden ze toezicht op de verbouwingen. Ook de broer van Selius, Arjen, verricht werk in de kerk en wel aan het orgel. Er wordt gezegd dat daar zijn carrière als orgelbouwer begint.
De kerk stamt voor een groot deel uit de middeleeuwen en heeft de oudste sacristie van Friesland en heeft als bijnaam: “Kathedraal onder de Friese Dorpskerken”, dus het is niet zomaar met een dorpskerk. De Martinikerk (genoemd naar de heilige St.Martinus of St.Maarten) heeft eeuwenlang de dienst uitgemaakt op het “Eiland” van Easterein. Vele adellijke families (o.a. Bonnema, Eysinga, Rispens, Sjaarda, Mylema, de Gavere, Bonga, Donia, Heeringa) hebben, in een soort haat/liefde verhouding met de Parochie van de Martinikerk, tussen 1500 en 1900 hun stempel gedrukt op het sociale leven. Deze verhouding tussen adel en geestelijke macht wordt weergegeven in de Kreake (galerij). De sfeer van de tijd, met al hun regels en opvattingen, is meegenomen in de bouw van een doksaal. Dit doksaal vol symbolen is uniek en wereldberoemd.
De kerk is ook een statussymbool, waarmee de belangrijkheid van het dorp Easterein wordt aangegeven, dat een machtig en invloedrijk dorp was.
Na de omwenteling van 1580 tot Protestantse kerk, bleef het Katholieke gebouw grotendeels in tact. Weliswaar hebben er een aantal restauraties plaats gevonden, veelal onder toezicht van de Timmengas, en is de kerk midden 19e-eeuw ingericht als Hervormde Staatskerk, maar de rustgevende sfeer van vroeger heeft men kunnen bewaren.
 |
Een doksaal (ook oxaal, oksaal of doxaal genoemd) is een houten, stenen of gemetselde afscheiding tussen het middenschip van een kerk en het aangrenzende koor en is meestal rijkelijk versierd. Boven het oksaal bevindt zich een galerij waarop een tribune, een orgel of een kansel geplaatst kan zijn en waarvandaan gezangen of gebeden werden gereciteerd. Het oksaal vormt de kern van de kerk waaromheen liturgische handelingen worden verricht. Daarnaast vervult het de functie van o.a. kansel en zangtribune |
Pastorie
De pastorie behorende bij de kerk is in 1861 gebouwd door timmerman Hendrik Wouda. Volgens de gedenksteen is dat gebeurd onder toezicht van Pieter Jans Jaarsma en Jelle Arjens Timmenga, de vader van Selius. Heden ten dage staat het gebouw op de lijst van rijksmonumenten. Er wordt vermoed dat de architect J. Swart uit Arum is vanwege de gelijkenis met een andere pastorie, maar blijkbaar is er geen documentatie bewaard gebleven waaruit met zekerheid op te maken is wie de ontwerper is.
Oosterend foto’s
Onderstaand foto’s van Oosterend. Het doktershuis is gebouwd door de vader van Selius, Jelle Arjens.
| Bronnen en foto’s: straatkaart.nl, margryt.nl, vakantiehuizenmetstijl.nl, Wikipedia, huislijn.nl, foto’s van het interieur Martinikerk van Gouwenaar, sjaarda.nl, architectenweb, Wikipedia, fnp.frl |
| Naar menu Selius |