Petrus Hendricus Everhardus van de Kamp

Hoofdpersoon:	Petrus Hendricus Everhardus van de Kamp
Ouders:	Theodorus van de Kamp en Elisabeth Aleven
Geboorte:	3 september 1837, Oud-Zevenaar – Gelderland
Huwelijk:	14 mei 1866, Didam, Montferland – Gelderland
Huwelijkspartner:	Johanna Elisabeth Kok
Overlijden:	20 september 1915, Rotterdam –  Zuid-Holland

Geboorte en jeugd

Geboorteaangifte op 4 september 1837

Petrus groeit op in Oud-Zevenaar in een voor die tijd heel klein gezin. Hij heeft een twee jaar oudere zus, Maria Petronella, die geboren wordt op 18 januari 1835. Zijn vader is onderwijzer en zijn moeder zorgt voor het huishouden en de kinderen. Het zal dus een relatief onbezorgde jeugd geweest zijn, in een redelijk welvarend gezin en een vader van aanzien omdat onderwijzers in die tijd wel tot de notabelen van een dorp gerekend konden worden.

In 1958 overlijdt vader Theodorus.

Jong volwassen

Petrus maakt deel uit van de troepenmacht en wel van een schutterij. Dit is niet vanwege de Nationale Militie. In de huwelijkse bijlage van de Nationale Militie kunnen we lezen dat hij met nummer 29 uitgeloot is (’tot geen dienst verpligt’).
Later vestigt hij zich in het buurdorp Didam. Hij wordt hulponderwijzer aldaar. De inschrijfdatum in de gemeente Didam is waarschijnlijk 1861 Petrus is dan 24 jaar oud. Zijn zus overlijdt in 1861, zij is dan slechts 26 jaar oud. De enige directe familie die Petrus nu nog heeft is moeder Elisabeth.

Onderstaand zien we knipsels van de inschrijving en dat de datum van inschrijving wat moeilijk te lezen is.

Petrus woont in deel A van het dorp, de kom, op nummer 71a.

Op 1 april 1865 vertrekt hij weer naar Zevenaar. Dat is ongeveer een jaar voor zijn huwelijk. Uit de huwelijksakte kunnen we opmaken dat hij in mei 1866 zonder beroep is en we vermoeden dan dat dit al het geval is sinds zijn terugkeer uit Didam. Het kan verklaren waarom hij zijn ambities om onderwijzer te worden laat varen en winkelier wordt.

Moeder Elisabeth – memorie van successie

Memorie van successie van Elisabeth Aleven, weduwe van Theodorus van de Kamp en moeder van Petrus.

Moeder Elisabeth overlijdt in 1873.
Er is een memorie van successie waarin Petrus verklaart dat er slechts een heel summiere erfenis is.
Die bestaat uit enkele klederen waardig geschat fl. 150,- Vertaald naar nu is dat ca. € 1.500,-

We zien dat Petrus de enige erfgenaam is en werkelijk een schitterende handtekening heeft met nog een soort kunstwerk daaronder.

Huwelijk

Petrus trouwt in 1866 in Didam met de uit die plaats afkomstige Johanna Elisabeth Kok. Zij is geboren op 13 december 1847 en is dus 10 jaar jonger dan Petrus. Ze is de dochter van Wilhelmus Theodorus Kok en Engelina Stapelbroek. Vader Wilhelmus is winkelier en bakker en wellicht gaat Petrus in de zaak werken van zijn schoonvader. In ieder geval wordt hij ook winkelier en dat blijft hij tot ongeveer 1885. Kort daarna overlijdt de vader van Johanna. Johanna bereikt de mooie leeftijd van 72 jaar als zij vijf jaar na Petrus overlijdt in Rotterdam op 1 maart 1920.

Vanaf waarschijnlijk 1870 woont het gezin aan de Didamsestraat in Zevenaar. Bij de Stukken betreffende hypotheken, verstrekt door Johannes A.C.A. van Nispen van Sevenaer c.q. zijn erfgenamen is een akte bewaard gebleven die als volgt wordt omschreven: Aan Petrus Hendricus Everhardus van de Kamp onder verband van een huis aan de Didamsestraat in Zevenaar , 1877, met retro-acten vanaf 1870. Onderstaand foto’s van de Didamschestraat rond 1900.

Kinderen

Voornamen	Geboortedatum	Geboorteplaats
Theodorus Engelbertus	15 februari 1867	Zevenaar – Gelderland
Willem David	12 februari 1868	Zevenaar – Gelderland
Engelina Maria	4 juni 1869	Zevenaar – Gelderland
Gerardus Petrus	15 maart 1871	Zevenaar – Gelderland
Maria Petronella	30 oktober 1872	Zevenaar – Gelderland
Johannes Richardus	11 juli 1874	Zevenaar – Gelderland
Elisabeth Johanna	4 maart 1877	Zevenaar – Gelderland
Theodora Christina	23 februari 1879	Zevenaar – Gelderland
Elisabeth Johanna	11 maart 1881	Rotterdam – Zuid-Holland
Petrus Theodorus	11 juni 1883	Arnhem – Gelderland
Henricus Hermanus	30 mei 1887	Arnhem – Gelderland

Het echtpaar krijgt maar liefst 10 kinderen en die zijn goed gezond, want slechts één kind overlijdt als peuter, Elisabeth, zij overlijdt op tweejarige leeftijd op 15 februari 1880. De andere kinderen bereiken allen de volwassen leeftijd, Henricus wordt 56 jaar oud, de overige kinderen worden in de 60 of zelfs in de 70. Johannes Richardus wordt het oudst, hij wordt 79 jaar oud. Ook Johanna en Petrus zelf bereiken een mooie leeftijd, respectievelijk 72 en 78.

Voor meer informatie over de kinderen van Petrus en Johanna klik hier. Voor meer informatie over zoon Johannes Richardus klik hier.

Adressen in Arnhem en Rotterdam

Het gezin van de Kamp woont eerst in Zevenaar, daarvoor woonde Petrus in Didam, in 1881 verhuizen ze naar Rotterdam en in 1885 verhuizen de van de Kampjes naar Arnhem en vanaf die tijd kunnen we zien op welke adressen ze wonen. In 1904 gaan Petrus en zijn vrouw met dochter Elisabeth en zoon Herman terug naar Rotterdam. De andere kinderen wonen daar al.

Jaar	Personen	Adres en plaats	Afbeelding van de straat
1881	Fam. Petrus van de Kamp	Crooswijkscheweg 167, Rotterdam Hier landt het gezin na verhuizing uit Zevenaar en hier wordt 3 dagen na aankomst op 11 maart dochter Elisabeth geboren.
voor 1885	Fam. Petrus van de Kamp	Hofdijk 4, Rotterdam   Het gezin woont van 1881 tot 1885 in Rotterdam. Dit is het tweede adres, er staat geen datum vermeld in het bevolkingsregister.
voor 1885	Fam. Petrus van de Kamp	Schotelboschlaan 22 12, Rotterdam. Het derde adres vermeld in het bevolkingsregister. Het gezin is niet ver verhuisd. Rechts is de Hofdijk in 1928 te zien. De dwarsstraat is de Schoterbosstraat.
tot 1885	Fam. Petrus van de Kamp	Oudaenstraat 49, Rotterdam Het laatste adres vermeld in het bevolkingsregister.

 

Jaar	Personen	Adres en plaats	Afbeelding van de straat
1885	Fam. Petrus van de Kamp	Rozendaalscheweg 5, Arnhem Johannes is dan 11 jaar oud, het gezin is net vanuit Rotterdam naar Arnhem verhuisd. Rechts is de straat in 1905 te zien.
1885	Fam. Petrus van de Kamp	Willemstraat 29, Arnhem In het jaar 1885 verhuist het gezin. In het adresboek van dat jaar staat in het addendum het nieuwe adres. Op de foto is niet de Willemstraat te zien, maar wel nog net rechts de bewaarschool die in de Willemstraat gevestigd was.
1887	Fam. Petrus van de Kamp	van Hasseltstraat 117, Arnhem Uit het adresboek van 1887 van Arnhem Op de foto rechts staat de van Hasseltstraat in 1981. Dan vrij vervallen, maar het zullen mooie huizen geweest zijn.
1888	Fam. Petrus van de Kamp	Schrassertstraat 8, Arnhem Uit het adresboek van 1888 van Arnhem Op de foto rechts staat de Schrassertstraat in 1964
1888	Fam. Petrus van de Kamp	van Spaenstraat 29, Arnhem Uit het adresboek van 1888 van Arnhem, het addendum Op de foto rechts staat de van Spaenstraat 29 heden ten dage (2016)
1893	Fam. Petrus van de Kamp	Roermondsplein 34, Arnhem Uit het adresboek van 1893 van Arnhem Op de briefkaart rechts is het plein in 1903 te zien
1894	Fam. Petrus van de Kamp	Markt 29b, Arnhem Uit het adresboek van 1894 van Arnhem Op de briefkaart rechts is de Markt te zien zoals die er rond 1900 uitzag
1898	Fam. Petrus van de Kamp	Jansplaats 6, Arnhem Uit het adresboek van 1898 van Arnhem Op de foto rechts is de Jansplaats te zien in 1900
1901	Fam. Petrus van de Kamp	Kerkstraat 6, Arnhem Uit het adresboek van 1901 van Arnhem Op de foto rechts is de Kerkstraat gefotografeerd begin eind negentiende, begin twintigste eeuw.
1903	Fam. Petrus van de Kamp	Ketelstraat 12, Arnhem Uit het adresboek van 1903 van Arnhem Rechts de Ketelstraat in het jaar dat de familie er woont
1904	Petrus en Johanna met dochter Elisabeth en zoon Herman	1e Middellandstraat 68, Rotterdam Van de persoonskaart. Het echtpaar verhuisd vanuit Arnhem op 1 augustus 1904 Rechts de 1e Middellandstraat in 1905 Later komt de familie hier weer te wonen, maar nu op nummer 99b

Van de volgende adressen die op de persoonskaart vermeld staan is het niet bekend in welk jaar het gezin van de Kamp er gewoond heeft. Omdat Petrus vijf jaar voor Johanna overlijdt is het ook moeilijk te zeggen op welke van de laatste adressen Johanna alleen gewoond heeft, misschien zijn de kinderen Herman en Elisabeth ook blijven inwonen. Er staan dus bij onderstaande adressen geen namen meer vermeld en geen jaartal, maar in ieder geval is het na 1904.

Duivenvoordestraat 75, Rotterdam Van de persoonskaart, er staat geen datum van verhuizing bij. De foto van de Duivenvoordestraat is gemaakt in 1915
2e Middellandstraat 10a, Rotterdam Van de persoonskaart. De foto rechts is gemaakt in 1926
Joost van Geelstraat 34b, Rotterdam Van de persoonskaart. Later, na terug verhuisd te zijn naar de 1e Middellandstraat en wel op nummer 99b, waar het gezin in 1904 op nummer 68 woonde, verhuist de familie weer naar de Joost van Geelstraat, maar woont dan op nummer 72b. Rechts de Joost van Geelstraat in 1931
Schiedamseweg 38b, Rotterdam Er staat op de persoonskaart bijgeschreven inw. (inwonend). Rechts de Schiedamseweg ca. 1914

Beroep

Hulponderwijzer

Voor het huwelijk is Petrus hulponderwijzer waarschijnlijk in Didam. We zien dat in het bevolkingsregister. Het is moeilijk te lezen, maar het lijkt er op dat hij in 1861 wordt ingeschreven.
Op 1 april 1865 vertrekt hij naar Zevenaar. Dat kan zowel Oud-Zevenaar als Zevenaar zijn.
De hoofdonderwijzer in die tijd is Th. Weyers uit Zeddam. Naast Petrus als hulponderwijzer zijn er ook nog twee kwekelingen. Er wordt les gegeven in één lokaal, waarin voor ca. 200 kinderen plaats is. Op de afbeelding rechts is een tekening van het oorspronkelijke gebouw te zien. later wordt er een verdieping opgebouwd en weer later wordt het gebouw gebruikt als stadhuis. Dat zien we op de foto links.

Winkelier

Na het huwelijk in 1866 is Petrus lange tijd winkelier. Het is niet duidelijk waar de winkel zich bevindt. Mogelijk in Didam waar zijn schoonvader een bakkerij en winkel heeft. Dit was een te bereizen afstand van iets meer dan 4 km. Dat kon gelopen worden, of te paard gedaan worden. Fietsen werden pas wat later op grote schaal geïntroduceerd, Petrus woont dan al in Arnhem. In 1878 vindt de volgende ramp plaats:   Dinsdagavond 6 augustus omstreeks half negen breekt brand uit in het huis van logementhouder, bakker en winkelier J. Kok (broer van Johanna) in Didam. Huis, inboedel alsmede tachtig vimmen rogge en vier varkens gaan in de vlammenzee verloren.

In 1881 verhuist het gezin naar Rotterdam en staat er in het bevolkingsregister dat Petrus winkelier is. Mogelijk gaat het weer om een bakkerij. Waarom men naar Rotterdam gaat is niet duidelijk. We weten wel dat de jongste broer van Johanna, Engelbart of Engelbert, bakkersknecht is in Hillegersberg in 1888 en voorheen in Rotterdam woonde. Hij verhuisd overigens zo’n 10 jaar later naar Amsterdam, maar keert weer terug naar Rotterdam. Hij is ongehuwd en blijft dat en misschien heeft hij het gezin overgehaald ook naar Rotterdam te verhuizen, maar mogelijk gaan ze tegelijkertijd, of volgt hij Petrus en zijn gezin.

Het gezin woont vier jaar in Rotterdam en er wordt ook vier keer verhuisd. In alle gevallen lijkt het om een winkelpand met woonruimte te gaan, want op de adressen zijn later, in de negentiger jaren van de negentiende eeuw, winkeliers te vinden zoals een slijterij, mangelzaak en kapperszaken. In de periode 1881 tot 1885 is er helaas in de kranten niets te vinden op de adressen.

Onderwijzer

In 1885 zien we hem terug als onderwijzer in Arnhem. Dat is een aantal jaren nadat in de schoolwet van 1878 van Kappeyne en van de Copello o.a. de opleiding tot onderwijzer veel beter geregeld wordt. Voor meer informatie over deze wet klik hier.

Ondanks het ontbreken van subsidie verschijnen in deze tijd de eerste bijzondere kweekscholen, onder andere in Nijmegen en Zetten. Voor die tijd volgde een aspirant onderwijzer normaallessen, een term die ook nog wordt gehanteerd in de Onderwijswet van 1857. In deze wet wordt voor het eerst ook gesproken over opleiding tot onderwijzeres. Deze normaallessen werden als regel gegeven door hoofden van scholen. Dit gebeurde na schooltijd en op zaterdagen. De opleiding tot onderwijzer werd in deze wet voor het eerst officieel als opleiding gehanteerd.
Petrus zal dus een opleiding gevolgd hebben. Misschien bij zijn vader Theodorus die onderwijzer is in Oud-Zevenaar, misschien volgt hij later ook nog normaallessen of gaat hij in navolging van de wet van 1878 naar één van de kweekscholen. Hoe dan ook, hij is aanvankelijk hulponderwijzer vanaf ca. 1861 tot ca. 1865 en in het adresboek van Arnhem kunnen we lezen dat hij, tot 1902, als onderwijzer wordt aangemerkt. Hij is dan 65 jaar oud en zal waarschijnlijk in de nieuwe woonplaats Rotterdam, waar hij in 1904 arriveert, zich niet meer met onderwijs hebben beziggehouden. In ieder geval zien we daar niets over terug.
Er was nog geen sprake een landelijke regeling voor pensioenen of ouderdomsvoorziening, soms werd er iets geregeld door bedrijven, maar dat was bij hem niet van toepassing, dus hij zal van zijn spaargeld geleefd hebben en wellicht ook onderhouden zijn door de (twee inwonende) kinderen. Misschien ook een reden dat Petrus en Johanna uiteindelijk hun kinderen volgen naar Rotterdam.

Bronnen en foto’s: Geldersarchief, Adresboeken Arnhem, Gemeente Archief Rotterdam, wiewaswie.nl, awolters.nl, Genealogie van Keulen-Polman, Erfgoedcentrum Achterhoek Liemers, Delpher

 

Schema van de Kamp van der Voort

menu (afgeschermd)